کاغذ

[edgtf_dropcaps type=”square” color=”” background_color=”#00b7d3″]ک[/edgtf_dropcaps]اغذ از زمان اختراع آن تا به امروز قابل اعتمادترین وسیله انتقال اندیشه بشر بوده و نقش مهمی در جمع‌آوری و ذخیره اطلاعات و دانش بشر داشته است. این اختراع با پیدایش مرکب و  صنعت چاپ به صورت یک پدیدهٔ مهم در آمده که زندگی فردی ، اجتماعی و اقتصادی انسان امروز به آن نیازمند است.امروزه كاغذ به صورت برگ­هاي نازك، با ضخامت هاي مختلف و ابعاد و  رنگ­هاي گوناگون در بازار به فروش مي­رسد.

کاغذ چاپی انواع گوناگونی دارد و هر کاغذی را نمی‌توان برای هر نوع چاپگر مورد استفاده قرار داد.

هر کاغذ با چهار معیار درجه‌بندی می‌شود:

۱- درخشندگی: درخشندگی به میزان سفیدی یا انعکاس نور از کاغذ گفته می‌شود. کاغذهای ارزان ‌قیمت دارای درخشندگی کمی هستند و این بدین‌ معناست که بین کاغذ و مرکب تضاد (کنتراست) کمی وجود دارد. به عبارت دیگر، نقاط سفید آن‌چنان سفید به نظر نمی‌آیند و نقاط سیاه نیز از میزان تیرگی کافی برخوردار نیستند. درخشندگی کاغذ با مقیاسی با شماره ۱ تا ۱۰۰ سنجیده می‌شود. ۸۰ پایین‌ترین میزان و ۱۰۰ بالاترین میزان است. .قاعده کلی این است که هرچه این شماره بالاتر باشد، کاغذ درخشان‌تر (بهتر) است. درخشندگی متوسط برای کاغذ فتوکپی ۹۲ است، ولی این میزان برای کاغذ اعلاء ممکن است ۹۶ یا ۹۷ باشد.

۲- کدری: کدری به میزانی گفته می‌شود که نور از میان کاغذ عبور می‌کند. اکثر کاغذها از میزان شفافی و ماتی خاصی برخوردارند؛ به‌گونه‌ای که اگر آن‌ها را در مقابل نور قرار دهید، می‌توانید طرف دیگر آن را ببینید. برخی از کاغذهای ارزان‌قیمت دارای میزان کدری بسیار پایینی هستند، به‌گونه‌ای که حتی بدون در معرض نور قرار دادن، می‌توانید نوشته‌های طرف دیگر را ببینید.به همین‌دلیل کاغذی که میزان کدری کمی دارد، برای چاپ دو رو مناسب نیست.

۳- وزن: وزن به میزان سنگینی یا ضخامت کاغذ گفته می‌شود. کاغذ ضخیم باکیفیت و سنگین تر بوده ، در حالی‌که کاغذ نازک دارای میزان شفافی و ماتی بیشتری است. این نوع کاغذ، قیمت ارزان‌تری دارد و به مدت طولانی‌تری می‌توان آن‌را نگهداری کرد. میزان وزن کاغذ بر حسب پوند سنجیده می‌شود.

۴- بافت: سطح و یا صافی کاغذ در حالت ظاهری کاغذ سنجیده می شود . بسته به عوامل گوناگون (همچون نحوه ساخت کاغذ، مواد بازیافتی به‌کار برده‌ شده در آن، روکش‌شدگی/نشدگی آن) کاغذ می‌تواند نرم یا صاف، زبر یا دانه‌دانه و یا مات یا ابریشمی باشد. بافت کاغذ بر میزان و نحوه جذب مرکب تأثیر می‌گذارد.

کاغذ هم مثل پارچه پشت و رو دارد. براي صاف کردن پشت کاغذ آن را از زیر نوردهاي پرس براق عبور می دهند. این کار “ساتیناژ ” نام دارد. روي کاغذ آن طرفی است که در کارخانه کاغذ سازي به طرف نمد قرار می گیرد و صاف تر است. پشت کاغذ آن طرفی است که در کارخانه زیر کار است و روي آبکش قرار می گیرد. چاپ بر طرف ” رو ” ي کاغذ مرغوب تر خواهد بود و نتیجه بهتري خواهد داشت.  براي تشخیص پشت و روي کاغذ آن را برش می دهند، پس از برش، لبه الیاف به سوي پشت کاغذ خم می شوند و اگر لبه کاغذ را با انگشتان لمس کنیم متوجه لبه دار بودن یک طرف آن می شویم.

کاغذ هاي مرغوب تر داراي مواد سلولزي بیشتري هستند و سفیدترند. کاغذ هاي نا مرغوب مواد چربی بیشتري دارند و زردترند. کاغذ هاي نامرغوب با گذشت زمان و به ویژه بر اثر گرما، شکننده می شوند و ممکن است موریانه آنها را بخورد.

سطح کاغذ داراي خواب یا راه است . به هنگام چاپ ، باید کاغذ طوري به ماشین چاپ وارد شود که راه آن موازي محور سیلندر باشد و یا هم چنین در صحافی کتاب ، باید خواب کاغذ موازي عطف آن  باشد. راه و بی راه کاغذ در اصطلاح( LG(Long Grain و( SG  ( Short Grain  گفته می شود .

براي تشخیص راه یا خواب کاغذ، چند روش معمول است :

اول ) کاغذ از طرف خواب آن خیلی راحت پاره می شود ولی اگر آن را با دست از طرف مخالف پاره کنیم، مقاومت دارد و با نیروي بیشتري پاره می شود.

دوم )  اگر دو نوار از لبه پایینی و کناري کاغذ ببریم و کنارهم بگذاریم آن نواري که به راه نیست، لبه اش برمی گردد.

یکی دیگر از مشخصه ها براي شناخت کاغذ، گرماژ آن است. گرماژ نشان دهنده وزن یک متر مربع از کاغذ می باشد. ( مثل کاغذ تحریر ۷۰ یا ۸۰ گرمی و یا کاغذ گلاسه ۱۲۰ یا ۱۳۵ گرمی )

در ایران، فعالیت کاغذسازی، اولین بار با تأسیس کارخانه مقواسازی و با استفاده از کاغذهای باطله درسال ۱۳۱۳شمسی در کرج شروع شد .

مواد اولیه انواع کاغذ، بطور کلی، مواد سلولزی است که از منابع مختلف تهیه می‌شوند:

• ساقه کتان، شاهدانه، پنبه
• ساقه گیاهانی مانند گندم، جو (کاه)، نی، کنف و غیره.
• درختانی که برگ سوزنی دارند، مانند کاج (با الیاف بلند) و یا برگ پهن دارند مانند چنار
• انواع کاغذ‌های باطله و یا خرده‌ها و قطعات مقوای کهنه
• الیاف تفاله نیشکر

ساخت کاغذ :

برای ساختن کاغذ، درختان را می‌برند و به کمک دستگاه‌‌های ویژه‌ای، تنه‌ی آن‌ها را تکه تکه می‌کنند. سپس، خرده چوب ها را با مواد شیمیایی (از جمله سود، سولفات یا سولفیت) و مقدار زیادی آب داغ، مخلوط می‌کنند. به این ترتیب، خمیری از رشته‌های سلولزی به دست می‌آید. آن‌گاه، خمیر را روی یک توری فلزی می‌ریزند تا آب اضافی خود را از دست بدهد. سپس خمیر از لابه‌لای چند غلطک می‌‌گذرد و آب خود را بیش‌تر از دست می‌دهد. پمپ‌های مکنده‌ی آب، به این کار کمک می‌کنند.

سرانجام، خمیری که به صورت ورقه‌ درآمده است، با گذشتن از لابه‌لای غلطک‌های داغ، که در دستگاه‌های بزرگ بیش از ۱۰۰ عدد است، خشک می‌شود و به صورت کاغذ در می‌آید. در پایان کار، دستگاهی که به رایانه ارتباط دارد، ضخامت کاغذ، اندازه‌ی آب و شمار سوراخ‌های احتمالی موجود در آن را بررسی می‌کند. در صورتی که ضخامت کاغذ در همه‌جا یکسان باشد، اندازه‌ی آب مناسب باشد و تعداد منافذ آن چندان زیاد نباشد، کاغذ برش می‌خورد و به بازار فرستاده می‌شود. گاهی با بهره‌گیری از مواد دیگری، کاغذهای بهتری ساخته می‌شود. برای مثال، برای این که کاغذ سطح صاف‌تری داشته باشد و آب زیادی به خود نگیرد، نشاسته یا رزین به دست آمده از درخت کاج را به آن می‌افزایند.

برای ساختن کاغذهای بسیار نرم و سفید نیز کاغذ را از لابه‌لای غلطک‌هایی می‌گذرانند که دمای بیش‌تری دارند و سطح آن کاغذ‌ها را با مخلوطی از خاک چینی و آب می‌پوشانند. هم‌چنین، برای این که کاغذ محکم‌تر شود، به آن پنبه می‌افزایند. اگر هم بخواهند از کاغذ، دستمال کاغذی درست کنند، به آن نرم‌کننده می‌افزایند و با کمک مواد شیمیایی، میکروب‌های آن را از بین می‌برند.

بنابراین، با بهره‌گیری از مواد گوناگون می‌توانیم کاغذهای ویژه، مانند کاغذهای صافی، کاغذهای روغنی، کاغذهای خوش‌بو، کاغذ نقاشی، کاغذ خوش‌نویسی، کاغذهای صنعتی، کاغذ دست‌شویی و گونه‌های دیگری از کاغذ ساخت.